En Çok Hangisi Etkilenecek? İstanbul İçin Yeni Tsunami Senaryosu
Olası İstanbul depremi sonrası oluşacak tsunami senaryosu, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa Üniversitesi işbirliğiyle hazırlandı. Senaryoya göre 120 kilometre uzunluğunda, 20 kilometre genişliğinde yaklaşık 3 metrelik denizde çökme olacak.
İstanbul’u bekleyen 7,5 büyüklüğündeki depremin tsunamiye neden olma olasılığı üzerine yeni bir çalışma yapıldı.
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Bölümü ile ODTÜ Kıyı ve Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi’nin yaptığı çalışmada, İstanbul kıyılarında çökme nedeniyle oluşacak tsunami senaryosu hazırlandı. 1509 Büyük İstanbul depreminden bu yana hesaplarını yapan uzmanlar, depremin ardından Çınarcık ve Kumburgaz açıklarında 120 kilometre uzunluğunda, 20 kilometre genişliğinde ve 3 metre uzunluğunda bir çökme olacağını kaydetti.
“20 kilometreye 120 kilometre genişliğinde yaklaşık 3 metrelik bir çökme”
İstanbul Üniversitesi -Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, modele göre yaklaşık 4 dakika sonra suyun gelmeye başladığını belirterek, şu ifadeleri kullandı:
Bütün göller aktif fay üzerindedir. Her 500 yılda bir 7,5 büyüklüğünde bir kırılma bekliyoruz. Yılda 7 milimetre çökme nedeniyle 500 yılda 3 metre çökme olması muhtemeldir. Bu durumda kıyılarda tarihsel dönemde yaşanan su hareketleri yine yaşanabilir. Bu durumu ODTÜ’deki bir hocamızla modelledik. Şimdi daha yayına koymadık, ilk kez gösteriyorum. Birkaç senaryo var. Çınarcık Çukuru bozulursa ne olur, Orta Çukur bozulursa ne olur. İkisi bir araya gelirse ne olur? Bizim modelimize göre 2, 4, 6, 10 dakika su basmasının nerede etkili olacağı gösterilmiştir.
Depremle birlikte büyük bir su çekimi olacak. Çünkü Çınarcık ve Büyükada’nın ortasında bir çökme olacak. Ortası çöktüğünde suyu hortumlanır, bu küçük bir çöküntü değil. 120 kilometre uzunluğunda, 20 kilometre genişliğinde ve yaklaşık 3 metre uzunluğunda bir çöküntüden bahsediyorum. Simetrik çökerse böyle olur ama asimetrik çökerse daha kötü olur. Buna göre yaklaşık 4 dakika sonra su gelmeye başlar. 8-10 dakika sonra kıyılar su hareketine maruz kalacak. Şimdiye kadar tüm modeller ve İBB’nin modelleri, bir su altı heyelanı durumunda ne olacağını gösteriyor. Çarpışma tabanlı modeli ilk kez hazırladık. İBB, diğer modelleri de deneyeceğini bildirdi.
“Araştırmalara göre 10 dakika sonra kıyılara gelen bir dalga görüyoruz”
Haliç Körfezi’nin daha çok etkileneceğini belirten Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, ‘Bugüne kadar ODTÜ’de Ahmet Cevdet Yalçıner hocamızla birlikte heyelanla ilgili bir tsunami modeline karşı ‘Çökmeli tsunami olursa ne olur’ diye maket yaptık. 2-3 metre su çekimi olabilir. O zaman belli yerlerde su yüklemesi olabilir. Marmara Denizi’nde afet müdahalesini kaotik hale getiriyor. İlk defa çökmeye dayalı bir dalga modeli koyduk. Kıyılara çok iyi hazırlanmamız gerekiyor. Haliç Körfezi ağızlarının daha çok etkileneceğini söyleyebiliriz. Yayınlanmayan çalışmayı sizlerle paylaştım. Yapılan araştırmaya göre dalganın 10 dakika sonra kıyılara geldiği görülüyor.söz konusu.
“İBB için hazırlanan sonuçlarla karşılaştırılacak”
ODTÜ Kıyı ve Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi Lideri Öğr. Gör. Prof. Dr. Ahmet Cevdet ise, Bugüne kadar Marmara’da farklı tsunami senaryoları değerlendirildi. Bunlardan bazıları fay ve sarsıntıdan kaynaklanabilecek sismik veya heyelanla meydana gelebilecek bir senaryodur. Üçüncüsü Prof. Dr. Hüseyin Öztürk’ün düşündüğü Marmara Denizi’nde 1100 metreye kadar çıkan çukurlarla ilgili.
Çınarcık ve Kumburgaz açıklarındaki çukurlar. Bu bölgeler nasıl oluştu, depremlerle oluştu. Sarsıntı olduğu zaman bu bölgede yerleşimler oluyordu. prof. Dr. Hüseyin Öztürk bu oturuşların maketlerini hazırladı. Kıyılarda oluşacak dalgaların büyüklüğünü hesaplama aşamasındayız. Sarsıntı sonrası çökme olursa denizde oluşan dalganın 10-20 dakika sonra nasıl hareket edeceğini gösteren çizimleri sunduk. Bu çalışma İBB için hazırlanan sonuçlarla karşılaştırılacaktır. Daha sonra bu senaryoları dikkate alarak değerlendireceğiz.şeklinde konuştu.
